Sông Tô Lịch, Kim Ngưu chỉ thật sự hồi sinh khi chấm dứt xả thải trực tiếp

Ngày 9/9, đoạn sông Tô Lịch trên phố Nguyễn Đình Hoàn (phường Nghĩa Đô) bỗng trở nên náo nhiệt. Người dân hiếu kỳ kéo đến ngắm cá, rùa bơi lội trong làn nước trong xanh được dẫn từ Hồ Tây về. Nhìn dòng sông vốn nhiều năm gắn với hình ảnh “nước đen, mùi hôi” nay đổi khác, một cụ ông xúc động ngâm câu thơ quen thuộc: “Nước sông Tô vừa trong vừa mát/ Em ghé thuyền đỗ sát thuyền anh.”

Câu thơ ấy gợi nhớ một quá khứ huy hoàng, khi Tô Lịch từng là niềm tự hào của đất Thăng Long, là tuyến giao thương sầm uất và gắn liền truyền thuyết linh thiêng. Thế nhưng, nhiều thập kỷ qua, người Hà Nội chỉ biết ngậm ngùi trước cảnh dòng sông “chết mòn” trong ô nhiễm, hết lần này đến lần khác hy vọng rồi lại thất vọng với các dự án cải tạo.

Trong nỗ lực mới đây, sau khi nạo vét, nước Hồ Tây được bổ cập vào Tô Lịch. Dù tạo hiệu ứng tích cực, giải pháp này chỉ xử lý phần ngọn. Gốc rễ của vấn đề nằm ở việc dòng sông lâu nay đã trở thành “bãi xả thải”. Nếu rác và nước bẩn vẫn tràn xuống, thì mọi công nghệ làm sạch dù tiên tiến đến đâu cũng chỉ là “chạy theo” hậu quả, và sông vừa được cứu sẽ lại bị “bức tử”.

Hiện nay, 245 cửa xả trên sông Tô Lịch đã được đưa về Nhà máy Xử lý nước thải Yên Xá, dự kiến trước 20/9, nước sau xử lý sẽ trả lại cho sông. Cách làm này cũng sẽ mở rộng cho các con sông nội đô khác như Kim Ngưu, Lừ, Sét trong giai đoạn 2025–2030.

Tuy nhiên, thách thức lớn vẫn đến từ ý thức con người. Dù sông đã trong xanh, những hình ảnh công nhân phải chèo thuyền vớt rác nổi vẫn cho thấy thói quen xả rác vô tội vạ chưa chấm dứt. Trên dọc 4 km từ Nguyễn Đình Hoàn đến Nguyễn Khang hay tại khu vực ga Láng, rác sinh hoạt, phế liệu, hộp xốp, chai lọ vẫn ngổn ngang ven bờ.

Nếu tình trạng này không được xử lý, giấc mơ “sông Tô trong mát” sẽ mãi xa vời. Giải pháp không chỉ nằm ở việc xử lý dòng nước mà còn ở “lọc sạch” ý thức. Cần giám sát thường xuyên, xử phạt nghiêm, thậm chí lắp camera hoặc khuyến khích người dân tố giác hành vi xả rác.

Hiện mức phạt 750 nghìn đồng cho hành vi vứt rác nơi công cộng vẫn quá nhẹ. Nhiều ý kiến cho rằng nên tăng gấp 3–5 lần. Khi tiền phạt đủ sức răn đe và nguy cơ bị phát hiện cao, chắc chắn thói quen xấu sẽ giảm.

Bởi lẽ, hồi sinh những dòng sông đen không thể chỉ trông chờ vào dự án cải tạo. Chính ý thức cộng đồng mới là yếu tố quyết định để một ngày nào đó, người dân Thủ đô có thể thong dong “đạp vịt”, ngồi du thuyền trên dòng Tô Lịch hay Kim Ngưu thật sự trong lành.

https://sohuutritue.net.vn/song-to-lich-kim-nguu-chi-that-su-hoi-sinh-khi-cham-dut-xa-thai-truc-tiep-d321241.html